بيمه عمر و سرمايه گذاري اصطلاح بسيار آشنايي براي همه ماست. شايد در طول زندگي‌مان چندين بار اين كلمه را شنيده باشيم. اما متاسفانه كمتر كسي پيدا مي‌شود كه بداند بيمه عمر چيست و دقيقا چه خدماتي را ارائه مي‌دهد. اجازه دهيد بحث را با يك مثال ساده شروع كنيم. فرض كنيد فردي دچار يك بيمار لاعلاج شده و بايد ماهانه هزينه‌هاي گزافي را بابت درمان خود پرداخت كند. از طرفي علاوه بر اين كه پوشش بيمه پايه و بيمه تكميلي درمان او جوابگو هزينه‌هاي درمان نيست؛ نگراني‌هايي نيز در مورد اعضاي خانواده و افراد تحت تكلف خود دارد. اينجاست كه موضوع بيمه عمر و سرمايه گذاري مطرح مي‌شود. بيمه عمر يك نوع قرارداد مابين بيمه‌گر و بيمه‌گزار است كه در آن بيمه‌گزار طبق آن، پرداخت سود سرمايه به افراد ذينفع در هنگام فوت بيمه شده را تضمين مي‌كند. شركت بيمه در ازاي حق بيمه‌اي كه توسط بيمه‌گر به صورت ماهانه يا سالانه پرداخت مي‌شود، خدماتي را به وراث و خود فرد بيمه‌شده ارائه مي‌دهد. اين تعريف، يك تعريف ساده و جامع از بيمه عمر است. اما قبل از شروع بحث اختصاصي در مورد بيمه عمر و سرمايه گذاري، بايد با انواع بيمه عمر آشنا شويد.

انواع بيمه عمر

بيمه عمر ساده

در اين نوع بيمه عمر، شركت بيمه قراردادي را براي مدت مشخصي با بيمه‌گزار منعقد مي‌كند. طي اين قرارداد، در صورت فوت فرد بيمه‌شده، سرمايه او به وارثي كه در قرارداد مشخص شده است پرداخت مي‌شود. در اين نوع بيمه عمر، فرد بيمه‌شده خودش مشمول هيچگونه خدماتي نمي‌شود.

بيمه تمام عمر

در اين نوع بيمه، علاوه بر اين كه ذينفعان مي‌توانند پس از فوت فرد بيمه‌شده، سرمايه او را از شركت دريافت كنند؛ خود فرد نيز شامل پوشش‌هايي مي‌شود. اين پوشش‌ها در قرارداد منعقد شده درج خواهند شد.

بيمه عمر مانده بدهكار

در اين نوع بيمه، بيمه‌گزار متعهد مي‌شود كه بدهي‌هاي بيمه‌گر كه مربوط به وام‌هايش است را بعد از فوت او پرداخت كند. در اين صورت از ارثيه فرد بيمه‌شده، مبلغي كسر نخواهد شد.

بيمه عمر و سرمايه گذاري

افراد با خريد اين نوع بيمه و پرداخت حق بيمه سالانه مي‌توانند از منفعت سرمايه ذخيره شده خود در صورت نياز استفاده كنند. اين بيمه در قالب طرح‌هاي مختلفي توسط شركت‌هاي بيمه به مشتريان عرضه مي‌شود و ممكن است با اسامي مختلفي شناخته شود.

حق بيمه در بيمه عمر و سرمايه گذاري

همانطور كه گفتيم، حق بيمه دريافت شده بابت ارائه بيمه عمر و سرمايه گذاري در شركت‌هاي مختلف متفاوت است. برخي از شركت‌ها اين حق بيمه را به صورت ماهانه و برخي نيز به صورت سالانه دريافت مي‌كنند. تنوع در شيوه پرداخت و حق بيمه باعث شده كه تهيه و خريد اين نوع بيمه‌نامه براي همه افراد با هر سطح درآمدي ممكن باشد. بنابراين مي‌توانيد با توجه به اولويت‌هاي شخصي و شرايط مالي خود اين بيمه را تهيه كرده و از خدمات آن استفاده كنيد. قبل از تصميم‌گيري اين نكته را فراموش نكنيد كه حق بيمه پرداختي شما مي‌تواند مستقيما روي سرمايه ذخيره شده تاثير بگذارد. بنابراين هر چه سالانه مبلغ بيشتري براي خريد اين بيمه پرداخت كنيد؛ سرمايه ذخيره شده شما طي قرارداد نيز بيشتر مي‌شود. براي محاسبه سرمايه فوت از ضريبي استفاده مي‌كنيم كه اصطلاحا به آن ضريب تشكيل سرمايه بيمه عمر گفته مي‌شود. اين ضريب در واقع عددي است كه بر روي حق بيمه ماهانه اعمال شده و بر اساس آن سرمايه عمر تعيين مي‌شود. به عنوان مثال اگر حق بيمه ماهانه شما 20 هزار تومان و ضريب تشكيل سرمايه در قراردادتان 300 در نظر گرفته شده باشد؛ سرمايه عمر شما 6 ميليون تومان مي‌شود. بنابراين مبناي سرمايه فوت، حق بيمه‌اي است كه به صورت ماهانه پرداخت مي‌كنيد. از طرفي ديگر تورم بخش جداناپذيري از زندگي ما شده است. شركت‌هاي ارائه‌دهنده بيمه عمر و سرمايه گذاري فكر اينجا را نيز كرده‌اند. در قراردادهاي اين نوع بيمه اصطلاحي به نام درصد افزايش سالانه حق بيمه وجود دارد. اين درصد در واقع اهرمي است كه موجب مي‌شود تورم تاثير زيادي بر روي سرمايه فوت فرد بيمه‌شده نداشته باشد. با لحاظ اين درصد، بيمه‌گر بايد هر سال حق بيمه پرداختي خود را افزايش دهد. در اين صورت سرمايه ذخيره شده او دچار مشكلات تورمي نخواهد شد. بنابراين درصد افزايش سالانه حق بيمه، اثر خنثي‌كننده‌اي بر روي تورم دارد و اجازه نمي‌دهد كه افزايش قيمت‌ها، سرمايه ذخيره شده در بيمه عمر را دچار تعديل كند. به اين ترتيب ارزش سرمايه حفظ مي‌شود. شركت‌هاي مختلف ارائه‌دهنده اين نوع بيمه از ضرايب افزايش سالانه متفاوتي استفاده مي‌كنند. بنابراين در زمان عقد قرارداد به اين موضوع توجه كنيد.

چه كساني بهتر است بيمه عمر خريداري كنند؟

همانطور كه گفتيم بيمه عمر پس از مرگ بيمه‌شده، با پرداخت سرمايه ذخيره شده او، به افراد خانواده يا ساير ذينفعان كمك مالي مي‌كند. بنابراين اين بيمه مخصوص افراد خاصي نيست و همه مي‌توانند از مزاياي آن بهره‌مند شوند. اما گروه‌هاي زير بهتر است در اولين فرصت اقدام به خريد اين بيمه‌نامه كنند:

• والديني كه داراي فرزندان خردسال هستند. در صورت فوت والدين، از دست دادن درآمد ماهانه يا مهارت‌هاي مراقبتي آنها، فرزندشان مي‌تواند مشكل مالي خود را با دريافت سرمايه آنها رفع كنند. بيمه عمر تا زماني كه اين كودكان قادر به حمايت از خود نباشند، مي‌تواند كمك هزينه آنها شود. كودكاني كه به هر دليل، از نعمت والدين محروم مي‌شوند، مي‌توانند با دريافت منابع مالي، نيازهاي اوليه خود را رفع كنند.
• والديني كه فرزندان بالغ با نيازهاي ويژه دارند. براي والدين كودكاني كه به مراقبت مادام‌العمر نياز دارند و هرگز خودكفا نخواهند شد، بيمه عمر و سرمايه گذاري يك ايده فوق‌العاده است. اين افراد پس از درگذشت والدين مي‌توانند با دريافت سرمايه ذخيره شده آنها، نيازهاي خود را برآورده سازند. به عنوان مثال والديني كه كودكان مبتلا به سندرم داون يا عقب مانده ذهني دارند بهترين گزينه براي خريد بيمه عمر و سرمايه گذاري هستند.
• والدين سالخورده‌اي كه مي‌خواهند پس از فوتشان، سرمايه‌اي براي فرزندان باقي بگذارند. افرادي كه به هر دليلي تا ميانسالي نتوانسته‌اند سرمايه‌اي براي فرزندان‌شان باقي بگذارند؛ با خريد بيمه عمر و سرمايه گذاري مي‌توانند بعد از فوت، آنها را از مزاياي سرمايه ذخيره شده در اين نوع بيمه بهره‌مند كنند.
• جواناني كه تمايل دارند در دوره ميانسالي از مزاياي سرمايه خود استفاده كنند. فراموش نكنيد كه هرچه جوان‌تر و سالم‌تر باشيد، حق بيمه‌اي كه پرداخت مي‌كنيد نيز كمتر است. بنابراين تا جوان هستيد اقدام به خريد اين نوع بيمه‌نامه كنيد و از مزاياي آن در دوره ميانسالي بهره ببريد.
• خانواده‌هايي كه نمي‌توانند هزينه‌هاي دفن و كفن را بپردازند. همانطور كه گفتيم، بيمه عمر و سرمايه گذاري، پس از فوت، سرمايه ذخيره شده را به وراث و ذينفعان فرد بيمه‌شده پرداخت مي‌كند. اين مبلغ مي‌تواند بودجه لازم براي برگزاري مراسم كف و دفن را در اختيار خانواده قرار دهد. بنابراين خانواده‌هايي كه نمي‌توانند به يكباره هزينه مراسم تدفين را پرداخت كنند بهتر است از اين بيمه استفاده كنند.
• مشاغلي كه كارمندان كليدي دارند. اگر مرگ يك كارمند كليدي، مانند مديرعامل، مشكل مالي شديدي براي يك شركت ايجاد كند، آن شركت گزينه خوبي براي خريد بيمه عمر و سرمايه گذاري است.

پوشش‌هاي بيمه عمر

البته كه بيمه عمر فقط مخصوص پرداخت غرامت فوت به بازماندگان نيست. همانطور كه در بالا نيز اشاره كرديم، بيمه عمر، بسته به نوعش، مي‌تواند پوشش‌هاي مختلفي داشته باشد. در ادامه به مهمترين پوشش‌هاي بيمه عمر اشاره مي‌كنيم.

فوت به هر علت

اين پوشش از لحظه انعقاد قرارداد قابل اجراست. پوشش فوت اولين تعهدي است كه شركت بيمه به افراد بيمه‌شده مي‌دهد. بر اساس اين بند قرارداد، در صورت فوت بيمه شده به هر علتي، سرمايه فوت او به وراث و ذينفعاني كه در قرارداد تعيين شده‌اند پرداخت مي‌شود. ميزان سرمايه‌اي كه در اين شرايط به بازماندگان تعلق مي‌گيرد، بستگي به حق بيمه پرداخت شده دارد. هر چه حق بيمه بالاتر باشد و فرد بيمه شده هر ساله مبلغ حق بيمه را بيشتر افزايش داده باشد، سرمايه فوت نيز بيشتر مي‌شود. بنابراين اگر مي‌خواهيد بعد از فوت، وراث‌تان مبلغ بيشتري را دريافت كنند؛ بايد ضريب تشكيل سرمايه بالاتري را انتخاب كنيد. البته كه افزايش اين ضريب موجب افزايش حق بيمه پرداختي نيز مي‌شود. البته گاهي ريسك فوت بالا باعث مي‌شود كه بيمه‌گزار اجازه انتخاب ضريب بالا براي تشكيل سرمايه را صادر نكند.

فوت بر اثر حادثه

به غير از سرمايه‌اي كه با فوت عادي فرد، به ذينفعان او پرداخت مي‌شود؛ افرادي كه بر اثر حادثه فوت مي‌كنند، مي‌توانند سرمايه فوت بر اثر حادثه نيز دريافت كنند. دريافت اين سرمايه شرايط خاصي دارد و تعريف حادثه نيز در اين بند قرارداد مشخص شده است. بنابراين هر حادثه‌اي نمي‌تواند مشمول دريافت اين نوع سرمايه شود. حادثه حتما بايد به صورت ناگهاني و غير ارادي رخ دهد و بين وقوع آن و آسيب بدني كه به فرد بيمه‌شده وارد شده است، رابطه مستقيمي وجود داشته باشد. اين مورد آخر به تشخيص پزشك انجام مي‌شود. بنابراين اگر علت فوت بيمه‌شده، حادثه‌ غير عمدي باشد، شركت بيمه بايد علاوه بر سرمايه عمر، مبلغي مازادي را به وراث بپردازد. در قراردادهاي بيمه عمر و سرمايه گذاري ضريبي نيز براي اين نوع حوادث در نظر گرفته شده است. به اين ترتيب هر چه ضريب انتخابي شما در زمان عقد قرارداد بيشتر باشد؛ حق بيمه بيشتري نيز پرداخت خواهيد كرد اما سرمايه فوت بر اثر حادثه نيز به‌ تناسب آن افزايش مي‌يابد.

نقص عضو، از كار افتادگي و هزينه‌هاي جراحت

منظور از نقص عضو و از كار افتادگي، حادثه‌اي است كه موجب مي‌شود فرد بيمه شده ديگر نتواند درآمدزايي كند. در اين شرايط شركت بيمه بايد به بيمه‌شده غرامت بپردازد. البته لحاظ كردن اين پوشش ممكن است حق بيمه عمر و سرمايه گذاري را به شدت بالا ببرد. اما پوشش‌هايي كه شامل مي‌شود ارزشش را دارد. براي اين نوع پوشش هم ضريبي به نام ضريب نقص عضو در نظر گرفته شده است. اين ضريب را مي‌توانيد در زمان عقد قرارداد تعيين كنيد. به عنوان مثال اگر ضريب نقص عضوتان 3 باشد يعني با نقص عضو مي‌توانيد 3 برابر سرمايه فوت خود را دريافت كنيد. از كار افتادگي نيز دوره انتظار دارد. با طي شدن اين دوره شركت بيمه مطمئن مي‌شود كه آسيب وارده موجب از كار افتادگي شده است. در صورت وقوع چنين حادثه‌اي نيز شركت بايد درصدي از سرمايه فوت را به بيمه‌گر پرداخت كند.

به غير از غرامتي كه به حادثه ديده بابت از كار افتادگي يا نقص عضو داده مي‌شود، هزينه درمان آسيب‌هاي ناشي از آن نيز پرداخت خواهد شد.

درمان بيماري‌هاي خاص

بيمه‌هاي عمر علاوه بر پوشش‌هاي ذكر شده، براي 5 بيماري خاص زير نيز پوشش درماني ارائه مي‌دهند. در صورت ابتلاي فرد بيمه شده به اين امراض، شركت موظف است، بر اساس ميزان حق بيمه و سابقه پرداخت، بخشي از سرمايه او را به عنوان هزينه درمان پرداخت كند.

1. سكته مغزي
2. سكته قلبي
3. سرطان
4. عمل قلب باز
5. پيوند ريه، كبد، كليه، مغز استخوان و قلب

دو نكته مهم در مورد اين نوع پوشش وجود دارد. نكته اول اين كه بيمه تنها يك بار هزينه‌هاي درمان اين امراض را پرداخت مي‌كند و نكته دوم اين كه برخي از اين پوشش‌ها دوره انتظار دارند و بلافاصله بعد از خريد بيمه‌نامه براي شركت تعهد به وجود نمي‌آورند.

البته اين موارد تنها پوشش‌هايي نيستند كه شما با خريد بيمه عمر و سرمايه گذاري مي‌توانيد از آنها استفاده كنيد. بلكه برخي از شركت‌هاي بيمه طرح‌هاي ويژه‌اي دارند كه شامل پوشش‌هاي منحصر به فرد و خاص مي‌شوند.

شرايط خاص

قبل از خريد اين نوع بيمه بايد به چند نكته مهم توجه كنيد. اول اينكه حداكثر مدت قرارداد در شركت‌هاي مختلف متفاوت است. برخي از شركت‌ها اين مدت را 30 سال و برخي نيز بيشتر در نظر مي‌گيرند. نكته دوم اين است كه برخي از شركت‌هاي بيمه محدوديت سني براي خريد اين بيمه‌نامه دارند و افراد بالاي 70 سال را تحت پوشش قرار نمي‌دهند.

علاوه بر اين از نام‌هاي متعددي براي معرفي بيمه عمر و سرمايه گذاري استفاده مي‌شود. اما هر نامي كه براي آن انتخاب شود؛ تاثيري روي پوشش‌هاي مطرح شده ندارد و اكثر بيمه‌هاي عمر موارد ذكر شده در اين مقاله را پوشش مي‌دهند.

بنابراين اگر قصد خريد اين بيمه را داريد، ضمن دريافت مشاوره‌هاي تخصصي از كارشناسان ما، حتما اطلاعات تكميلي خود را در اين زمينه افزايش داده و تمام جوانب كار را بررسي كنيد. به اين ترتيب مي‌توانيد يك انتخاب ايده‌آل داشته باشيد.